Biblia ya kifuliiru

1.     Imyazi 

Indaaro yo'kuhindula Ibibiriya mu ndeto ye'kifuliiru ikatangira mu mwaka gwe'1981.Yugwo mukolwa, imitono yo'kugutangira ikashyoka mu'mungere RUHIGITA NDAGORA, nga mwimangizi wi'shengero lye'8ème CEPEZa ku zeene 8ème CEPAC.

.

 

Mu shungi zo'yo mungere zo'kulooza kwo ngiisi ndeto íri mu detwa mu milala íri uluhande lwe'sheere ye'Kongo ilonge ibibiriya mu ndeto yabo halinde abandu balonge ukukula ku byo'mutima, banashobole ukukizi kolera Rurema nga kwo bibakwiriiri. Uyo mukozi akagira indagaano na Wycliffe. Kwokwo, umugingi Roger VanOtterloo analungikwa nga muhinga wo'kutangira imikolwa yo'kuhindula ibibiriya mu Bafuliiru. Yugwo mukolwa, mu kugukola, abandu bakatee yiga ubulyo bwo'kuyandika mwe'ndeto, baabuli tangira ukuhindula ikihango kihyahya.  

2.     Byo yugwo mukolwa gukatabaala kwa'bandu

Mu mwaka gwe'2000, hakahuluka ibitaabo 10 000 bye'Kihango kihyahya. Ukulonga yikyo kitaabo kukatabaala Abafuliiru bweneene, halinde: 

1)      Indeto yitu, kwo yali kola bu hera, ikashubi sikama. Ku mugani, ikyanya umuhanuuzi Roger akagira mbu aloleekeze bwija mu bandu, anabona kwo mu bafuliiru 100, makumi galimwenda na bataanu ábatuuziri mu kaaya ke'Buviira kiri no'rundi twaya twe'butambi, ikifuliiru kiri mu detwa bweneene. 

2)     Mu mashengero giitu mingi, ne'ngingwe ga mu twaya twe'butambi, abasholezi baago bakola mu koleesa ikifuliiru mu kuyigiriza, kiri na'bimbi bakola mu yimba inyimbo mu kifuliiru. Ku yukwo, Igambo lya Rurema, abandu bakola mu liyuvwa ingingwe ukuhima ubwa mbere, ne'ngesho za'bandu keera zikahinduka, kiri no'bulyo bwo kuyitoneesa. Ku mugani, mwi'zibo lya mu mwaka gwe'1996-1998 mu teretware mukavyuka imbamba hakati ke'milala, haliko buno, iyo milala keera ikashubi nywana, banakola mu yuvwanwa.  Kyo kitumiri twangadeta kwi'gambo lya Rurema mu ndeto ye'kifuliiru likatabaala ukuhindula abandu ku biloziri byo'mutima, na ku bye'ngesho. Rurema akizi huuzibwa!

3.     Hayi indaaro yo'kuhindula amaandiko meeru mu kifuliiru iri

Indaaro yo'kuhindula ibibiriya mu kifuliiru iri mu kaaya ke'Kagando/Kiliba, Teretware ye'Buviira, Poroveesi ye'Kivu kye'kisaka, mu kihugo kye'Kongo. Iyo ndeto ye'kifuliiru iri nguma mu ndeto za'Babantu, no'muharuuro gwa'Bafuliiru bangahika ingingwe ya'bandu  450 000, banatuuziri ndwaro yo'mwami wabo muguma. Ubwami bwa'Bafuliiru butabisiri handu hahamu mu teritware ye'buviira (1421km2).

4.     Ngiisi kwe'mikolwa itengesirwi mu ndaaro

Mu ndaaro yo'kuhindula Ibibiriya mu kifuliiru, imikolwa itengesirwi mwo kwokuno:

·        Indeeko íiri mu rongoora

Iyo ndeeko iri mu detwa « Nddeko ye'biloziri indeto », inahiiti umwimangizi waayo, ne'kirindirizi kyage, na nakibiika, no'mwandisi, na'bahanuuzi. Kwo bali booshi, bali bimangizi ba'mashengero ágali mwa'Bafuliiru.

·        Indaaro yo'kuhindula ibibiriya

Indaaro yo'kuhindula ibibiriya nayo kwakundi itengesirwi mwe'mikolwa ishatu, ngo'mukolwa gwo'kuhindula Ibibiriya, no'mukolwa gwo'kusomeesa ábakoli bwini, no'mukolwa gwo'kulumbiisa amaandiko meeru.  Iyo iri no'mwimangizi waayo, anali no'buhinga mu yugwo mukolwa, nga kwo akabuyigirizibwa no'muligaano úguli mu detwa SIL-ECG.

     Umukolwa gwo'kuhindula ibibiriya

 

 

Ábali mu gukola:

  1. Abahinduzi : bali bakozi keera ábakayigirizibwa na SIL-ECG ubuhinga bwo'kuhindula amaandiko meeru, gwo na mukolwa gwabo gwa ngiisi lusiku. Bahaabirwi ibikolanwa byo'kubatabaala, banali mu longa agandi miiga ga kwingi-kwingi go'kubashaashula, ku biloziri ibibiriya na ku biloziri indeto za'Babantu.  Mu yabo bahinduzi, hali baguma ábali mu hindula amagambo ukulyoka mu zindi ndeto, banagabiike mu kifuliiru, na'bandi bali mu lola bye'ndeto yonyene.
  2. Mukozi wo'kushubi hindula ikifuliiru mu gindi ndeto : Uyo, ali mu shubi hindula kyekirya-kyekirya kifuliiru mu gindi ndeto, buzira kuteera umugeeza gwi'gambo, gira lya'bahanuuzi ábatayji indeto bakalonge uukusobanukirwa ne'byahindulwa mu ndeto.
  3. Umukozi wo'kusisa inooka yi'gambo lya Rurema : Ukusisa inooka yo'mugeeza gwi'gambo lya Rurema guli mukolwa gwo'mundu úli no'bumenyi bweneene bwalyo. Uyo mundu, gwo'mukola akasomera ku masomo ga'kabera-mbanga ágali mu detwa NEGUEST i NAIROBI mu kihugo kye'KENYA
  4. Umuhanuuzi wa hoofi mu kuhindula na ku bye'ndeto : Uyo, ali muhinga ye SIL-ECG akalungika mu Bafuliiru kulyokera ku ndondeko.
  5. Umuhanuuzi ukulyo imbuga : Naye kwakundi ali muhinga, anabe ayemiirwi hooshi mu kihugo. Ali mu lungikwa na SIL-ECG kwo ayiji sisa ngiisi kwe'Bibiriya yahindulwa. 
  6. Ikiso kya'bahubuuzi : bali bandu ábali mu rongorora indeto ye'kifuliiru, banali mu lyoka mu mashengero ga'Bafuliiru, kwo gakaba kwoshi.

     Umukolwa gwo'kusomeesa ábakoli bwini

  1.  Amasomo ga ábakoli bwini baba basomiri kandi iri batasomiri : Hali ibitaabo bya'miiga ga ábakoli somiri na ábatasomiri. Amashengero go gahaabibrwi yugwo mukolwa, ku kyanya baguhuniri.
  2. Amiiga ga'baana baanu ku masomo : hakola ibitaabo bya'bigiriza ne'bya'bigirizibwa mu ndeto ye'kifuliiru. Na'kalimbi kaabyo, kuli kuyigiriza abaana byo'bwikumbe na bye'nvuukira, kukulikirana ne'shungi ízibiisirwi mu kihugo kye'Kongo ku biloziri umugabane gwe'bya'masomo. Na yugwo mugabane keera gukayemeera yago miiga.  
  3. Kuyandika ibitaabo bya kwingi-kwingi: nge'kitaabo kye'maaja zo'kuyandika mwe'kifuliiru, ne'bindi.

     Umukolwa gwo'kulumbiisa Amandiko Meeru

    1. Guli gwo'kutabaala abandu halinde bakizi koleesa amanddiko Meeru mu mashengero, ganakizi bakania ku byo'mutima, banakizi gakoleesa mu kumenyeesania imyazi miija, kiri na mu burongoozi bwi'shengero, na mu ku hambuula abandu.  
    2. Kuyushuula ubumenyi bwo'kukoleesa Amandi Meeru.
    3. Kugendereza ukuyushuula ubulenga-njira ne'bikolanwa byo kuyigiriza mwia'bandu bamenye ukukoleesa Amandiko Meeru, no'kugahikiza abandu booshi, kiri na mu miligaano. 

Amiiga go'kushaashula abasholezi ba'mashengero gakwaniini. Hali ne'bitaabo bya kwingi-kwingi ibiyandisirwi, kandi iri kuhindulwa, nge'kitaabo kya'migiriza higulu lyo'bulwazi bwe'SIDA, na higulu lyo'bwikumbe, na higulu lyo'burambe bwo'mukirisito úyitaaziri. Hali ne'bindi íbikiri mu hindulwa, nge'kitaabo íkidesiri higulu lyo'kulunga umundu ku kyanya umutima gukomeresiri, na higulu lyo'kuba mukazi, ne'kitaabo ikidesiri ubwami bwawe buyije.  

Ifirime higulu lyo'burambe bwa Yesu keera ikahindulwa mu kifuliiru, abaandu banakoli gihiiti, kiri ne'nyimbo zo'bukize nguma keera zikahindulwa mu Kifuliiru, ne'gindi myazi ukulyoka mu Bibiriya igweti igabiikwa mwa'mazu mu kinabwenge, ukulengera ubuhinga bwa photostory na Audacity. Ikiso kya'bahinduzi, bali mu gendi tanga imyazi miija mu mashengero, iri banayerekeza abandu higulu lyo'kushiga mu kukoleesa Ibibiriya ye'kifuliiru, nge'kihango kihyahya kandi iri bindi bitaabo keera íbyahindulwa. 

5.     Indambo zo'kukulikira mu kuhindula

  • Ukuhimbika : Mu kuhindula, abahinduzi bali mu tee himbika, mu kukulikira indeto yi'sina lye'Bibiriya, iri banakulikira kwakundi ibindi bitaabo bingi keera íbikayandikwa, nge'bBibiriya ze'Kifaransa, na ze'kingereza. Kundu kwokwo, Ibibiriya íri mu detwa "Nouvelle Bible Second Révisé" iri mu tutabaala ku biloziri amagambo mahamu ga mu Bibiriya (mots clés Bibliques), ne'Bibiriya íri mu detwa "français courant" na íri mu detwa "Swahili Congo 2002. Yizo, zo'bibiriya tukakoleesa-koleesa mu kuhindula. Ku biloziri amaziina, gaba ga bandu kandi iri ge'bindi íbitayijikiini ino munda imwitu, kiri no'kutengeka imiziizi, ibibiriya íri mudetwa Swahili Congo 2002, yo tukakoleesa bweneene. Kwakundi, hali ibindi bitaabo biyandike na'barondaguzi byo tukakizi soma-soma higulu lyo'kulongera mwo'butabaazi, nge'kitaabo  íkiri mu detwa "pupitre du traducteur" (Kiri mwe'bitaabo bya'barondaguzi bingi, kiri na byo'kusobaanura bye'Bibiriya).
  • Ukusisa inooka yo'mugeeza : yukwo kusisa kuli mu gira, mu kukulikira Ibibiriya ye'Kiheburaniya na ye'kigiriki.  
  • Ukusisa kwo'muhanuuzi wa hoofi : Ku kyanya abahinduzi keera bayusa, umuhanuuzi ali mu haabwa ikitaabo gira asise íbyayandikwa, iri bitungiizi no'mugeeza, kiri na ku biloziri indeto yonyene. 
  • Ukusisa kwa'bahubuuzi : abahubuuzi bali mu sisa bweneene bye'ndeto iri yashogaha, ne'ri kwangaba ikitaabo kitwanganusiri, kinakulikiriini na íbiyandisirwi mwi'gambo lya Rurema. Ne'ri hangaboneka byo'kuhubuula, bahangwirwi ukudeta gira bihubuulwe.  
  • Ukusisa kwo'muhanuuzi ukulyoka imbuga : mu kusisa, uyo ali mu tobeesa bweneene, muziizi ku gundi, anabuli haana imitono higulu lyo'kuhubuula. 
  •  Ukugera mu bandu : Birya keera íbyahindulwa biri mu luzibwa ku makarataasi, binalungikwe mu mashengero gira abandu babisome kwi'zu, banabiyitoneese kwo babuli kyula iri hali ha'bahinduzi bagagolola. Abahinduzi bali mu yigenderera, mu kukulikiriza ibyakyulwa na ngiisi booshi ábabahubuula. 
  • Umukolwa gwo'kutobeesa: Yugwo mukolwa guli mu girwa na'bahinduzi kuguma no'muhinga ye babaheereza.  Kuli kutobeesa  bweneene ku biloziri ngiisi mahube ágayingira mu kuyandika, na go'kuyandika amagambo ku njira itakwaniini, no'kusisa ku magambo mahamu ga mu Bibiriya, na ku tulabike, kiri no'kugira indangiriro na'magambo ga ibya keera mu biibiriya. 
  • ukusoma kwi'zu: mu yukwo kusoma, mwa'bandu bali mu menya ho bakahuba ukuyandika igambo, banamenye kwakundi iri hali ho batakatwanganula, na ho batakatungaania umugeeza.
  • Kugolola bwija amandiko mu kinyabwenge : iyo, iri ndambo íri mu girwa no'muhinga mu bye kinyabwenge, gira ikitaabo kihuluke. Ali mu ba no'mundu muguma mu bahinduzi wo'kumútabaala.
  • Ukuluza ikitaabo: kuli mu girwa hanyuma lyo'kulenga mu zindi ndambo zooshi.  

6.     Imikolwa íri mu girwa ku zeene

  • Umukolwa gwo'kutobeesa
  • Amagambo ge'bya keera
  • Ukusoma kwi'zu
  • Ukugolola bwija amandiko mu kinabwenge  

7.     Ibyâye girwe

Ukuyuta kwe'Bibiriya kutadesiri kwe'mikolwa igaaba yayuta, si yo ndendeko yayo. Mukuba, ikyanya Ibibiriya igaaba keera yaluzibwa, yo igaabo kikolanwa kihamu, kinatutabaale ukugendereza ibindi, ngo'kuyandika imyazi ya kwingi-kwingi ye'Bibiriya, no'kutabaala abangere ba'mashengero bamenye ukukoleesa iyo Bibiriya, no'kuyerekeza abandu, na'bakirisito bamenye ukugikoleesa halinde igambo libahindule ku byo'mutima, banatabaalwe na mu kugenduukirwa mu bindu byabo, na mu kuyigenderera mu kati ko'bwitonde, no'kuyabuula amazu mu kusoma igambo mu Bibiriya ku njira yo'buguma úbuli mu detwa mu kifaransa « la foi vient en écoutant », no'kuyiga inyimbo ze'kifuliiru. 

8.    Amagoorwa

Ukuhindula Ibibiriya mu kifuliiru, guli mukolwa gwo Shetaani ali mu lwisa beneene, ne'ngingwe mu kuheza. Ku yukwo, indaaro ye'kifliiru nayo, ndaabwo bulyo yangayiyeka na yiryo izibo lyage, ku mugani, hali amagoorwa go'kubula ibindu byo'kugendereza mikolwa miguma, kiri na'kalaga ku bye'mbemboo ya'bakozi ndaako, qAmashengero gatashobwiri ukushiga imikolwa ngiisi kyanya, kandi iri kutanga ibindu byo'kugula byo'kukoleesa. Ku ndondeko, idaaro yo'kuhindula amandiko meeru mu kifuliiru yâli hiiti abakozi 16, kukulikirana ne'mikolwa yoshi íri mwo, ngo'mukolwa gwo'kuhindula Ibibiriya, na gwo'kusomeesa abakoli bwini, na gwo'kulumbiisa Amandiko Meeru. haliko, higulu lyo'kubula ibindu zeene bakozi bingi keera bakabwatala, hali na muguma keera akafwa. Ku zeene, hakoli sigiiri abandu 4, na mu kati kaabo hali umulaliizi muguma, na'bahinduzi babiri, no'mwimangizi muguma. Kundu kwokwo, yabo nabo, ndaabwo butabaazi baki hiiti. Iyo iri naaho njira yo Shetaani agweti agalwisa mwe'mikolwa ya Rurema. 

Ukulonga ifwaranga zo'kuluza mwe'Bibiriya lyo likolaga igambo likayu bweneene mu Bafuliiru, kukulikirana na ngiisi kwe'kihugo kiri mwa'kamburugu, na'bandu ndaabwo bushobozi bahiiti. Ngiisi Mufuliiru ahuunirwi ukugira ulwage lushangi, kundu  kwokwo, bingi bagweti bagaramba mu bukeni, ndaayo njira yo'kulonga mwe'fwaranga, banali mu bukeni bweneene halinde batashobwiri kiri ukusomeesa abaana.

Ku kyanya Ibibiriya igaaba keera yahuluka, igindi mikolwa íshungisirwi igaaba na'magoorwa go'kubula ibindu byo'kugigendereza, buba butabaazi ukulyoka imbuga, kandi bindu bye'mwitu.  

Kundu kwokwo, umukolwa gwa Rurema gugenderiiri. Ubwemeere no'kuyitanga kwa'bakozi biri mu shambaaza bweneene na buno tulangaliiri kwo hali bo Rurema agahuma kwo gira batabaale iyo mikolwa yage.

Share